| Jak rozpoznać dziecko zdolne? |
 Kategoria: Jednym z trendów, jakie obserwujemy w ostatnich latach w kształceniu i wychowaniu, jest znaczne zainteresowanie doskonaleniem form i metod pracy z dzieckiem zdolnym. Zdolności to różnice indywidualne, które sprawiają, że przy danym zasobie wiedzy i przy równej motywacji niektórzy szybciej niż inni uczą się nowych rzeczy. Osoby wyróżniające się wyjątkowymi zdolnościami w jakiejś dziedzinie określa się jako wybitnie zdolne lub utalentowane. Cechą charakterystyczną osób utalentowanych jest wczesne, spontaniczne pojawianie się zdolności na wysokim poziomie w konkretnej dziedzinie aktywności. Dzięki badaniom nad zdolnościami zwrócono uwagę na powiązanie cech intelektualnych i pozaintelektualnych. Jeden z opracowanych modeli zdolności zaproponował Joseph Rezulle. Według niego u osób wybitnie zdolnych występuje interakcja między:
Odpowiednio: pierwsza grupa zdolności to ponadprzeciętna inteligencja lub ponadprzeciętne zdolności twórcze np. malarskie, muzyczne itp. Druga grupa to uporczywość, wytrzymałość, wiara w samego siebie, samozaparcie w ćwiczeniach, fascynacje i mocne zaangażowanie w działanie. Ostatnia grupa cech to czynniki związane z obszarem twórczości, czyli płynność myślenia, otwartość na doświadczenia, ciekawość badawcza, wrażliwość na szczegóły, tworzenie własnych idei, wrażliwość na odczucia itp. Zwłaszcza trzecia grupa cech jest podatna na oddziaływanie środowiska. Ważne Uznaje się, że do uzyskania wysokiego poziomu osiągnięć konieczna jest interakcja między zdolnościami, warunkami środowiskowymi i odpowiednimi cechami osobowości. Korzystne współdziałanie zdolności ogólnych lub uzdolnień specjalnych, czynników motywacyjnych i osobowościowych oraz główne kręgi środowiskowe tj. rodzina, przedszkole (potem szkoła), grupa rówieśnicza, stwarzają optymalne warunki do rozwoju zdolności. Aspekt rozwojowy zdolności i twórczości człowieka przebiega zgodnie z fazowymi prawidłowościami rozwoju, w zgodzie z wewnętrznymi przemianami w psychice i procesach umysłowych w powiązaniu z czynnikami biologicznymi i uwarunkowaniami środowiskowymi. Chciałabym teraz pokrótce przedstawić model rozwoju zdolności Feldmana, który powstał na podstawie teorii rozwoju poznawczego dziecka, sformułowanej przez Jeana Piageta. Model ten wyjaśnia rozwój człowieka od fazy uniwersalnej do fazy unikatowej, dlatego funkcjonuje pod nazwą U-U. Fazy rozwoju według modelu Feldmana są następujące:
Pierwszą i drugą fazę rozwoju osiągają wszyscy, osiągnięcie kolejnych faz zależy od interakcji różnorodnych czynników. Faza druga i początki trzeciej to rozwojowo okres życia przedszkolnego. Inną ważna dla zrozumienia zdolności człowieka koncepcją jest teoria MJ [inteligencji złożonej] Howarda Gardnera. Podstawową tezą tej koncepcji jest występowanie siedmiu różnych rodzajów inteligencji:
W pierwszym roku życia wszystkie rodzaje inteligencji rozwijają się spontanicznie według naturalnego wzorca zdolności. W następnym etapie rozwoju ujawniają się aktywności związane z konkretnym systemem symbolicznym, na przykład inteligencja przestrzenna w rysunku, inteligencja muzyczna w piosenkach itp. Gardner stwierdza, że we wczesnym etapie rozwoju zdolności tzn. w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym należy unikać sztywnego, sformalizowanego nauczania. Środowisko dziecka powinno się charakteryzować maksymalnym zróżnicowaniem bodźców oraz ich różnorodnością ilościową i jakościową. Ważne Pierwsze lata życia mają szczególne znaczenie dla rozwoju człowieka w późniejszych okresach. Różnice rozwojowe zarysowują się już w wieku niemowlęcym i zdecydowanie utrwalają się w wieku przedszkolnym. Dlatego ważnym zdaniem rodziców i wychowawców w tym okresie jest przyjęcie postawy inicjującej, inspirującej i wspomagającej działanie dzieci zamiast czysto kierowniczej, dyrektywnej. Konieczne jest wyposażenie przedszkola w sprzęt zapewniający podejmowanie zabaw twórczych i badawczych oraz umożliwienie dzieciom uczestniczenia w zajęciach plastycznych i teatralnych. Niezbędne jest również wprowadzanie technik twórczego myślenia – umożliwianie dzieciom współtworzenia zajęć, wymyślanie i przekształcania nowych zabaw. Ważne jest też przygotowanie wielu kącików tematycznych. Badania prowadzone w ostatnich latach wskazują na możliwość rozwijania poziomu myślenia twórczego. Ważne Cechy dziecka zdolnego (typowe dla wieku 5–7 lat) wyróżniające dziecko spośród innych to:
Posiadanie trzech spośród tych cech oznacza, że dziecko ma szanse być w przyszłości jednostką wybitną. Ważne Bez wsparcia środowiska dziecko zdolne nie ma szans pełnego wykorzystania swojego wrodzonego potencjału, nie rozwinie w pełni swoich predyspozycji.
Warto przeczytać:
Do pobrania:
|
