Zabawa, ściśle związana z dziecięcym rozwojem, stanowi podstawę zdrowego uczenia się ludzi we wczesnych fazach ich życia. [...]Osoby, które w dzieciństwie miały okazję w swobodnej zabawie i w zabawie kierowanej przez mądrych dorosłych (np. podczas pomagania przy sprzątaniu, przygotowywaniu kanapek, obieraniu ziemniaków) wyćwiczyć gesty rąk, sprawność palców i koordynację pracy oczu i dłoni, później, w dorosłym życiu, lepiej radzą sobie również z zadaniami bardziej skomplikowanymi - pisze Bogna Mackiewicz.

Niedobór niezbędnych składników odżywczych między 3. i 6. rokiem życia może prowadzić do gorszego rozwoju układu kostnego, niedokrwistości lub innych wad w rozwoju fizycznym i psychicznym. Organizm dziecka stale rosnąc wykazuje szczególnie duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i wykazuje dużą wrażliwość na ich niedobór - ostrzega Maria Gassen-Piekarska. Autorka prezentuje zasady prawidłowego żywienia dzieci i propozycje jadłospisów dla przedszkolaków.

Oddychanie jest bardzo ważne dla poprawnego mówienia oraz prawidłowego rozwoju i funkcjonowania aparatu artykulacyjnego. W dzień i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem. Taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego. Nieprawidłowe oddychanie wpływa niekorzystnie na wymowę. Danuta Zielińska proponuje m.in. zestaw ćwiczeń usprawniających prawidłowy oddech.

Grupa zróżnicowana wiekowo jest polem przenikania się różnych sposobów zabawy i może być środowiskiem dobrze stymulującym rozwój wszystkich dzieci, pod warunkiem odpowiedniego przygotowania i zaangażowania nauczyciela - pisze Magdalena Bochenek.

Pierwsze lata życia mają szczególne znaczenie dla rozwoju człowieka w późniejszych okresach - pisze Magdalena Bochenek. Różnice rozwojowe zarysowują się już w wieku niemowlęcym i zdecydowanie utrwalają się w wieku przedszkolnym. Dlatego ważnym zdaniem rodziców i wychowawców w tym okresie jest przyjęcie postawy inicjującej, inspirującej i wspomagającej działanie dzieci zamiast czysto kierowniczej, dyrektywnej.

Zdolności poznawcze dzieci i proces ich dojrzewania znajdują się od ponad stu lat w kręgu zainteresowań psychologii rozwojowej. W wieku przedszkolnym, w zakresie poznawania świata przez dziecko, zachodzą zmiany głównie w wyniku wzbogacenia spostrzegawczości, myślenia i rozumienia mechanizmów funkcjonowania środowiska. Dzieci w tym czasie doskonalą metody zmysłowego i umysłowego poznania świata. Kompetencje poznawcze pozwalają im rozbudować schematy umożliwiające kształtowanie się rozumienia coraz bardziej złożonych wydarzeń, zjawisk i pojęć - pisze Magdalena Bochenek.

Jak zauważa Bogna Mackiewicz, do nazewnictwa pedagogicznego i psychologicznego zostało wprowadzone pojęcie specjalnych potrzeb edukacyjnych. To wyraz troski – już na poziomie języka – o zapobieganie wykluczającemu stosunkowi do dzieci upośledzonych, autystycznych i dzieci z innymi trudnościami w rozwoju życia uczuciowego, z problemami ruchowymi itd.

Wybrane wątki książki Karoliny von Heydebrant O duszy dziecka, opracowane przez Bognę Mackiewicz.

Każde dziecko przechodzi takie same etapy rozwoju, ale każde z nich w nieco innym tempie, w swoistym rytmie. Jakie warunki trzeba stwarzać dzieciom, żeby dynamicznie działająca siła ich rozwoju stale na nowo znajdowała swoje miejsce, które dziecko może odczuwać jako odpowiednie dla siebie, przyjazne, ładne i ciepłe - na to pytanie odpowiada Bogna Mackiewicz.

Rodzice skupiają się na działaniach mających na celu stymulację myślenia dziecka, wzbogacania jego wiedzy o świecie i umiejętności korzystania z różnych urządzeń. Dbają o dostarczanie dziecku jak największej dawki bodźców i informacji, czasem zapominając o zapewnieniu swobodnego ruchu. Tymczasem w pierwszych latach życia doskonalenie sprawności ruchowej jest szczególnie ważnym aspektem rozwoju dziecka - pisze Magdalena Bochenek.

Wchodząc do sali przedszkolnej, w której bawią się dzieci, z pewnością zauważymy, że różnią się one między sobą nie tylko wyglądem. (...) Każde inaczej mówi, w charakterystyczny dla siebie, niepowtarzalny sposób chodzi, spogląda, gestykuluje - pisze Bogna Mackiewicz.

Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy są kontynuacją ćwiczeń usprawniających całe ciało (duża motoryka). Dzieci mające trudności ze sprawnym bieganiem, wspinaniem się, chodzeniem po schodach, łapaniem piłki czy jazdą na rowerze mają często problemy z małą motoryką a więc ruchami precyzyjnymi, do których zaliczamy również ruchy narządów artykulacyjnych. Dlatego też usprawnianie wymowy, czyli usprawnianie aparatu artykulacyjnego powinno być powiązane z ćwiczeniami w zakresie dużej motoryki (ćwiczenie sprawności całego ciała) – pisze Danuta Zielińska.

Mowa jest niezwykle ważna w rozwoju dziecka. Umożliwia dziecku komunikowanie się, doskonali jego myślenie, wzbogaca wiedzę, rozbudza ciekawość. Pobudza je do zadawania pytań - pisze Danuta Zielińska.

Prawidłowa wymowa jest oparta na poprawnym funkcjonowaniu aparatu słuchowego, oddechowego i artykulacyjnego. Dzięki temu dziecko rozumie wypowiedzi słowne i potrafi je tworzyć, jeśli ma predyspozycje intelektualne i właściwe wzorce środowiskowe. Początkowo dziecko uczy się zauważać dźwięk, a potem również dostrzegać cechy tych dźwięków (natężenie, długość, wysokość itp.) - pisze Danuta Zielińska.

Poznając dziecko warto poświęcić czas i uwagę na rozpoznanie jego temperamentu. Łatwiej jest pracować z grupą, gdy wiemy, czego spodziewać się po jej członkach i jak zareagują oni w różnych sytuacjach - pisze Magdalena Bochenek.

Celem Elżbiety Płóciennik i Moniki Just, Autorek materiału Nigdy nie jest "za wcześnie”. Oswajanie twórczej rzeczywistości edukacyjnej jest wspomaganie działań pedagogów, w szczególności nauczycielek edukacji przedszkolnej, w planowaniu sytuacji sprzyjających podejmowaniu przez dziecko aktywności twórczej oraz wskazanie dróg ułatwiających dostrzeganie i wyzwalanie postaw twórczych i ukrytego potencjału dziecka. Tekst ten może być inspiracją dla wszystkich, którzy chcieliby poszerzać wiedzę na temat nowych sposobów stymulowania twórczych postaw dzieci i przygotowywaniu dzieci do twórczego stylu życia.